Wiktor Hajdenrajch – Kalecy. W Panu droga twoja!

„Jest u nas we wsi kowal, któremu Najświętsza Panienka się objawiła, a przynajmniej on tak twierdzi. Pani Nasza pokazała mu się pod rozstajnym krzyżem, na poświęconej ziemi, gdzie kowal ów ogrodzenie dla Najświętszego Znaku sporządził. Prosty on człowiek, choć w rękach zręczny niebywale, polecam go Waszej Ekscelencji, bogobojny, poważny, choć niestety za kołnierz nie wylewa, ale pomny nauk Waszej Świątobliwości, że wszelkie doniesienia o cudach natychmiast weryfikowane być muszą, udałem się z kowalem pod Krzyż i rzeczywiście coś widzieliśmy. Trudno mi powiedzieć, co ja widziałem, to było jakby zagęszczenie pary, dymu przypominające kształt Kobiety”…

Książka „Kalecy” Wiktora Hajdenrajcha jest przykładem zastosowania kompozycji szkatułkowej – opowiadania przeplatają się ze sobą, wątki się łączą, co o ile samo w sobie nie stanowi zaskoczenia – to już kreacja postaci i wprawne operowanie kontrastami między nimi, przeplatanie wydarzeń realistycznych i groteskowych – musi sprawić, że ta delikatna struna zainteresowania Czytelnika książką zadrży mocniej. Ciekawym pomysłem jest wprowadzenie odwróconego zabiegu deus ex machina, swoistego machina ex deus, ponieważ tutaj działanie sił nadprzyrodzonych nie rozwiąże problemów, lecz stanie się punktem wyjścia i zawiązania akcji. Poprzez tę – niekrótką, bo liczącą ponad 340 stron książkę – Autor zdaje się stawiać jedno z uniwersalnych, niebanalnych pytań, niejako nawiązując do słów Jezusa: Pójdź za Mną! – i wszystkiego tego, co mogą one oznaczać (pójdę, ale co dalej?). Tego co właściwie oznacza ich wypełnienie – przy całkowitej zmianie dobrze udeptanego gruntu. Wszystko to w otoczce wyśmienitego humoru, wyczucia i tego, co nadaje opowiadaniom tak namacalny realizm, że aż chciałoby się, aby Wiktor Hajdenrajch postawił w swojej książce ostatnią kropkę o 100, a może nawet 200 stron dalej.